Buhar ve kaynar su sistemlerinin iki düşmanı vardır: Sudaki kireç gibi sertlik ve taş yapıcı malzemeler ve Oksijen (O2) ve Karbondioksit (CO2) gibi korozif gazlar. Oksijen (O2), havada ve taze kazan besleme suyu içinde çözünmüş halde bulunur. Su, hava ile temasında çok kolay bir şekilde oksijen alır. Karbondioksit (CO2), ham suyun geçici sertliğini oluşturan veya yumuşatma işleminden sonra nitelik değiştiren sertlik yapıcı malzemelerin (karbonatların) sıcaklık ve basınç altında parçalanarak ayrışması sonucu oluşur. Buhar kazanları besleme suyu ve kaynarsu kazanları tamamlama suyu içinde çözünmüş olarak bulunan serbest oksijen (O2) ile kazanlar içinde karbonatların parçalanmasıyla oluşan karbondioksit (CO2) gazları, kazanlarda, buhar kullanan cihazlarda ve özellikle tesisatlarda gözenekler ve paslanarak erimeler şeklinde korozyona neden olurlar. Bu gazların etkileri taze besleme suyu oranı ve sistem işletme basıncı arttıkça daha da artar. Kazan besleme suları bu gazlardan arındırılamazsa tüm sistem ömrü kısalır, çok kısa sürelerde dahi kazanda ve sistemi oluşturan cihaz ve tesisatlarda korozyon ve delinmeler oluşabilir. Bunun yanında CO2, özellikle buhar kullanan cihazlarda ve serpantinlerinde ve kondens borularında aşırı korozyona neden olur. Kazan besleme sularının O2 ve CO2 gazlarından arındırılmaları için degazör cihazından geçirilerek degaze edilmeleri şarttır.
•Sıcaklık + basınç esasına göre çalışan degazörler
• Sıcaklık + pulverizasyon esasına göre çalışan degazörler olmak üzere iki tiptir.
1. tipteki sıcaklık + basınç esasına göre çalışan degazörler, özellikle taze besleme suyu oranının yüksek olduğu yüksek basınçlı kazanlı sistemlerde kullanılırlar. Bu cihazlar, kısmen kondens tankında parçalanan karbonatların kendi bünyelerinde de parçalanmalarını ve gazlarını açığa çıkarmalarını da sağlarlar. Bu cihazların işletme sıcaklığı 102 – 105 ºC, işletme basıncı 0,2 – 0,5 atü mertebesinde olup, gaz alma verimleri %96 – %100 aralığındadır. Sıcaklık yüksek olduğundan kazan besleme pompalarının kavitasyona neden olmadan sağlıklı çalışmalarını sağlamak amacıyla pompalardan asgari 4 -4, 5 metre yükseklikte tesis edilmeleri zorunludur. Bu tipteki degazör sisteminde ısıtıcı buharın diğer bir kısmı, özel bir karışım donanımı ile doğrudan degazör tankı içindeki suya verilerek, suyun kaynayarak gazını bırakması sağlanır ve yeniden gaz alması engellenir.
2. tipteki sıcaklık + pulverizasyon esasına göre çalışan degazörler, özellikle taze besleme suyu oranının düşük olduğu orta basınçlı kazanlı sistemlerde kullanılırlar. Bu cihazların işletme sıcaklığı 90 – 95 ºC, işletme basıncı atmosferik, gaz alma verimleri %90 – %95 aralığındadır. Karbonatların parçalanması kendi bünyelerinde veya kondens tankında gerçekleşir. Sıcaklık yüksek ve kavitasyon tehlikesi olmadığından kazan dairesi zemininde veya kondens tankı üzerinde tesis edilebilirler. Her iki degazör sistemininde besleme suyu pulverize edilmek ve degazör tavalarından geçirilmek suretiyle buharla karıştırılarak sıcaklığı arttırılır ve böylece O2 ve CO2 gazları besi suyundan ayrıştırılır. Serbest kalan O2 ve CO2 gazları degazör üzerindeki otomatik gaz atma vanasından dışarı atılır.
BESLEME POMPALARI
Buhar kazanlarının emniyetli ve düzenli çalışabilmesi açısından en önemli yardımcı elemanlardan biri besleme pompalarıdır. Besleme pompaları küçük kapasitelerde kazandaki su seviyesine göre zaman zaman çalışmasına karşılık, büyük kapasitelerde debisi ayarlanarak sürekli çalışır. Özellikle büyük işletmelerde ve termik santrallerde kullanılan kazanların besleme pompalarının seçimi ve dizaynında göz önüne alınması gereken hususlar çeşitli standartlarda verilmektedir. Genel olarak kara tipi buhar kazanlarında:
1. Besleme pompası tahrikinde kullanılan ( buhar veya elektrik) enerjisinin devreden çıkması halinde, kazan yakma sistemi de devreden çıkıyorsa ve kazanda depo edilmiş ısı enerjisi kazan için bir tehlike oluşturmuyor ise,
2. Buhar kazanında otomatik kontrollu bir yakma sistemi var ise,
3. Buhar basıncı ve su beslemesi otomatik kontrollu ise,
4. Düşük su seviyesini belirten bir emniyet tertibatı var ise,
Tek bir besleme pompası yeterlidir. Aksi taktirde sistemde en az iki besleme pompası konulmalıdır.
Besleme pompalarının debisi, işletmenin müsaade edilen maksimum buhar tüketiminin 1.25 katı olmalıdır. Zorlanmış akışlı buhar kazanlarında besi pompası debisi işletmenin maksimum buhar tüketimini karşılayacak kadar olmalıdır. Sistemdeki sürekli blöf miktarı %5 değerinden fazla ise, blöf miktarı kadar besleme pompası debisi artırılmalıdır. Besleme pompaları müsaade edilen işletme basıncının 1.1 katı basınçta istenilen miktar suyu basabilecek kadar olmalıdır.
Sistemde en az iki besleme pompasının bulunması durumunda:
• Debisi büyük besleme pompasının devreden çıkması durumunda, geri kalan pompalar yukarıda verilen şartları gerçekleştirmelidir.
• Birbirinden bağımsız iki enerji kaynağı ( elektrik ve buharf ) bulunması tercih edilmelidir.
Besleme pompalarının hepsi elektrik veye bir kısmı elektrik, bir kısmı buhar ile tahrik ediliyor ise bu enerji kaynaklarından birinin devreden çıkması durumunda, diğer kaynakla beslenen pompa, buhar debisinin en az 1.25 katını karşılamalıdır. Enerji kaynağının devreden çıkması durumunda yakma sistemi de devreden çıkıyor ise ve kazanda biriken ısı, su miktarını aşırı derecede buharlaştırmıyor ise, besleme pompalarının tek bir elektrikli enerji kaynağından tahrikine müsaade edilebilir.
DUMAN ÇEKİŞİ
: Duman gazlarının kazan içindeki hareketini sağlayan çekiş işlemi üç şekilde yapılabilir: 1.) Sadece baca yardımıyla sağlanan doğal çekiş 2.) Emme ve basma fanları ile ortak olarak sağlanan dengeli çekme 3.) Sadece basma fanının sağladığı ve bütün kazan duman yollarında atmosfer üstü basıncın olduğu çekiş.
Her üç çekme durumunda da, baca fanların sağladığı basınçların toplamı, duman gazının yük kayıpları toplamını yenmelidir.
YAKIT FİLTRESİ
: Yakıt filtresi yanmanın iyi olması ve verimin düşmemesi için yakıt içerisindeki yabancı maddelerin tutulması için kullanılır.
Buhar ve kaynar su sistemlerinin iki düşmanı vardır: Sudaki kireç gibi sertlik ve taş yapıcı malzemeler ve Oksijen (O2) ve Karbondioksit (CO2) gibi korozif gazlar. Oksijen (O2), havada ve taze kazan besleme suyu içinde çözünmüş halde bulunur. Su, hava ile temasında çok kolay bir şekilde oksijen alır. Karbondioksit (CO2), ham suyun geçici sertliğini oluşturan veya yumuşatma işleminden sonra nitelik değiştiren sertlik yapıcı malzemelerin (karbonatların) sıcaklık ve basınç altında parçalanarak ayrışması sonucu oluşur. Buhar kazanları besleme suyu ve kaynarsu kazanları tamamlama suyu içinde çözünmüş olarak bulunan serbest oksijen (O2) ile kazanlar içinde karbonatların parçalanmasıyla oluşan karbondioksit (CO2) gazları, kazanlarda, buhar kullanan cihazlarda ve özellikle tesisatlarda gözenekler ve paslanarak erimeler şeklinde korozyona neden olurlar. Bu gazların etkileri taze besleme suyu oranı ve sistem işletme basıncı arttıkça daha da artar. Kazan besleme suları bu gazlardan arındırılamazsa tüm sistem ömrü kısalır, çok kısa sürelerde dahi kazanda ve sistemi oluşturan cihaz ve tesisatlarda korozyon ve delinmeler oluşabilir. Bunun yanında CO2, özellikle buhar kullanan cihazlarda ve serpantinlerinde ve kondens borularında aşırı korozyona neden olur. Kazan besleme sularının O2 ve CO2 gazlarından arındırılmaları için degazör cihazından geçirilerek degaze edilmeleri şarttır.
•Sıcaklık + basınç esasına göre çalışan degazörler
• Sıcaklık + pulverizasyon esasına göre çalışan degazörler olmak üzere iki tiptir.
1. tipteki sıcaklık + basınç esasına göre çalışan degazörler, özellikle taze besleme suyu oranının yüksek olduğu yüksek basınçlı kazanlı sistemlerde kullanılırlar. Bu cihazlar, kısmen kondens tankında parçalanan karbonatların kendi bünyelerinde de parçalanmalarını ve gazlarını açığa çıkarmalarını da sağlarlar. Bu cihazların işletme sıcaklığı 102 – 105 ºC, işletme basıncı 0,2 – 0,5 atü mertebesinde olup, gaz alma verimleri %96 – %100 aralığındadır. Sıcaklık yüksek olduğundan kazan besleme pompalarının kavitasyona neden olmadan sağlıklı çalışmalarını sağlamak amacıyla pompalardan asgari 4 -4, 5 metre yükseklikte tesis edilmeleri zorunludur. Bu tipteki degazör sisteminde ısıtıcı buharın diğer bir kısmı, özel bir karışım donanımı ile doğrudan degazör tankı içindeki suya verilerek, suyun kaynayarak gazını bırakması sağlanır ve yeniden gaz alması engellenir.
2. tipteki sıcaklık + pulverizasyon esasına göre çalışan degazörler, özellikle taze besleme suyu oranının düşük olduğu orta basınçlı kazanlı sistemlerde kullanılırlar. Bu cihazların işletme sıcaklığı 90 – 95 ºC, işletme basıncı atmosferik, gaz alma verimleri %90 – %95 aralığındadır. Karbonatların parçalanması kendi bünyelerinde veya kondens tankında gerçekleşir. Sıcaklık yüksek ve kavitasyon tehlikesi olmadığından kazan dairesi zemininde veya kondens tankı üzerinde tesis edilebilirler. Her iki degazör sistemininde besleme suyu pulverize edilmek ve degazör tavalarından geçirilmek suretiyle buharla karıştırılarak sıcaklığı arttırılır ve böylece O2 ve CO2 gazları besi suyundan ayrıştırılır. Serbest kalan O2 ve CO2 gazları degazör üzerindeki otomatik gaz atma vanasından dışarı atılır.
BESLEME POMPALARI
Buhar kazanlarının emniyetli ve düzenli çalışabilmesi açısından en önemli yardımcı elemanlardan biri besleme pompalarıdır. Besleme pompaları küçük kapasitelerde kazandaki su seviyesine göre zaman zaman çalışmasına karşılık, büyük kapasitelerde debisi ayarlanarak sürekli çalışır. Özellikle büyük işletmelerde ve termik santrallerde kullanılan kazanların besleme pompalarının seçimi ve dizaynında göz önüne alınması gereken hususlar çeşitli standartlarda verilmektedir. Genel olarak kara tipi buhar kazanlarında:
1. Besleme pompası tahrikinde kullanılan ( buhar veya elektrik) enerjisinin devreden çıkması halinde, kazan yakma sistemi de devreden çıkıyorsa ve kazanda depo edilmiş ısı enerjisi kazan için bir tehlike oluşturmuyor ise,
2. Buhar kazanında otomatik kontrollu bir yakma sistemi var ise,
3. Buhar basıncı ve su beslemesi otomatik kontrollu ise,
4. Düşük su seviyesini belirten bir emniyet tertibatı var ise,
Tek bir besleme pompası yeterlidir. Aksi taktirde sistemde en az iki besleme pompası konulmalıdır.
Besleme pompalarının debisi, işletmenin müsaade edilen maksimum buhar tüketiminin 1.25 katı olmalıdır. Zorlanmış akışlı buhar kazanlarında besi pompası debisi işletmenin maksimum buhar tüketimini karşılayacak kadar olmalıdır. Sistemdeki sürekli blöf miktarı %5 değerinden fazla ise, blöf miktarı kadar besleme pompası debisi artırılmalıdır. Besleme pompaları müsaade edilen işletme basıncının 1.1 katı basınçta istenilen miktar suyu basabilecek kadar olmalıdır.
Sistemde en az iki besleme pompasının bulunması durumunda:
• Debisi büyük besleme pompasının devreden çıkması durumunda, geri kalan pompalar yukarıda verilen şartları gerçekleştirmelidir.
• Birbirinden bağımsız iki enerji kaynağı ( elektrik ve buharf ) bulunması tercih edilmelidir.
Besleme pompalarının hepsi elektrik veye bir kısmı elektrik, bir kısmı buhar ile tahrik ediliyor ise bu enerji kaynaklarından birinin devreden çıkması durumunda, diğer kaynakla beslenen pompa, buhar debisinin en az 1.25 katını karşılamalıdır. Enerji kaynağının devreden çıkması durumunda yakma sistemi de devreden çıkıyor ise ve kazanda biriken ısı, su miktarını aşırı derecede buharlaştırmıyor ise, besleme pompalarının tek bir elektrikli enerji kaynağından tahrikine müsaade edilebilir.
DUMAN ÇEKİŞİ
: Duman gazlarının kazan içindeki hareketini sağlayan çekiş işlemi üç şekilde yapılabilir: 1.) Sadece baca yardımıyla sağlanan doğal çekiş 2.) Emme ve basma fanları ile ortak olarak sağlanan dengeli çekme 3.) Sadece basma fanının sağladığı ve bütün kazan duman yollarında atmosfer üstü basıncın olduğu çekiş.
Her üç çekme durumunda da, baca fanların sağladığı basınçların toplamı, duman gazının yük kayıpları toplamını yenmelidir.
YAKIT FİLTRESİ
: Yakıt filtresi yanmanın iyi olması ve verimin düşmemesi için yakıt içerisindeki yabancı maddelerin tutulması için kullanılır.
Buhar Kazanı yazısına buradan ulaşabilirsiniz.